NXBGDVN – Tiếng Việt không chỉ là phương tiện giao tiếp mà còn là hồn cốt văn hoá, gắn kết cộng đồng người Việt ở khắp năm châu. Nhận thức sâu sắc giá trị ấy, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam nhiều năm qua đã bền bỉ mang tiếng Việt đến với kiều bào. Những nỗ lực ấy khẳng định vai trò của NXBGDVN như một người bạn đồng hành tin cậy của cộng đồng Việt nơi xứ người.

Tiếng Việt không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là linh hồn văn hoá, kết nối cộng đồng người Việt trong và ngoài nước. Nhận thức rõ giá trị ấy, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 930/QĐ-TTg năm 2022 lấy ngày 8/9 hàng năm làm ngày tôn vinh Tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Đây không chỉ là một ngày kỷ niệm mà còn là dịp để mỗi người Việt ở nước ngoài càng thêm hiểu giá trị vô giá của tiếng mẹ đẻ – ngôn ngữ đã hun đúc nên bản sắc, văn hoá và tinh thần đoàn kết dân tộc suốt hàng nghìn năm lịch sử.

Là một đơn vị xuất bản lớn trong lĩnh vực giáo dục, nhiều năm qua, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) đã không ngừng góp phần lan toả Tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài thông qua nhiều bộ sách dạy Tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài như: Quê Việt, Tiếng Việt vui,... Đặc biệt là bộ sách Chào Tiếng Việt do Tiến sĩ Nguyễn Thuỵ Anh làm tác giả. Bộ sách hỗ trợ việc dạy và học tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài từ 6 – 15 tuổi dựa trên các tiêu chí của từng bậc năng lực được quy định trong Chương trình tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài của Bộ Giáo dục & Đào tạo ban hành năm 2018. Ngay sau khi được xuất bản, bộ sách đã được chào đón ở nhiều nơi trên thế giới và vinh dự nhận giải A Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 6 năm 2023. Bên cạnh đó, NXBGDVN cũng đã phối hợp với Ban Truyền hình Đối ngoại (VTV4) – Đài truyền hình Việt Nam sản xuất Chương trình truyền hình dạy tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài. Chương trình được phát sóng đều đặn trên kênh VTV4, trên các nền tảng số và giới thiệu tới các cộng đồng người Việt Nam trên toàn thế giới từ tháng 4/2023 đến nay.

Không dừng ở đó, bắt đầu từ tháng 4 năm 2025, NXBGDVN tiếp tục phối hợp với Ban Truyền hình Đối ngoại – Đài Truyền hình Việt Nam (VTV4) cho ra mắt chương trình truyền hình mới với tên gọi Tiếng Việt diệu kì. Chương trình được thiết kế trên cơ sở kết hợp giữa kể chuyện dân gian và các nhân vật hoạt hình sinh động nhằm mục đích hỗ trợ việc dạy và học tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài qua kho tàng văn học dân gian. Từ đó góp phần nuôi dưỡng tình yêu quê hương và truyền thống dân tộc.

Bà Phùng Ngọc Hồng (thứ hai bìa trái) – Phó Tổng Giám đốc NXBGDVN tại lễ ra mắt chương trình truyền hình Tiếng Việt diệu kì.

Có một thực tế là người Việt Nam ở nước ngoài luôn có nhu cầu học Tiếng Việt nhưng do những rào cản về địa lí hoặc cơ sở vật chất nên việc tiếp xúc với những tài liệu dạy Tiếng Việt còn nhiều hạn chế. Nhằm khắc phục khó khăn này, NXBGDVN đã phối hợp với Uỷ ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (UBNN về NVNONN) đã có sáng kiến xây dựng Tủ sách Tiếng Việt ở nơi có cộng đồng người Việt Nam sinh sống. Đối tượng của Tủ sách là người mới học tiếng Việt, người dạy tiếng Việt và những người nghiên cứu tiếng Việt trong cộng đồng. Sau quá trình thử nghiệm và đúc kết, mô hình tủ sách được hoàn thiện để nhân rộng với thiết kế linh hoạt, bao gồm sách giáo khoa, tài liệu bổ trợ, sách thiếu nhi, văn học dân gian, sách song ngữ,… phù hợp từng đối tượng và điều kiện địa bàn. Tủ sách thường được đặt ở các cơ quan đại diện của Việt Nam, Trung tâm văn hoá hữu nghị, lớp học tiếng Việt hay các địa điểm sinh hoạt cộng đồng của người Việt Nam ở nước ngoài để đồng bào dễ tiếp cận.

Tủ sách từ khi ra đời đã nhận được nhiều phản hồi tích cực và được kiều bào đón nhận. Đến nay, Tủ sách tiếng Việt đã được nhân rộng tới 10 quốc gia và vùng lãnh thổ với 12 tủ sách. Cụ thể là ở Fukuoka (Nhật Bản), Budapest (Hungary), Đài Loan (Trung Quốc), Paris, New Caledonia (Pháp), Praha và Brno (Séc), Melbourne (Úc), Thái Lan, Lào, Belarus, Thuỵ Điển, với nhiều đầu sách có giá trị. Tủ sách tiếng Việt đã vinh dự đạt giải Nhì Giải thưởng toàn quốc về Thông tin đối ngoại lần thứ X năm 2024 do Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban chỉ đạo Công tác thông tin đối ngoại, Đài Truyền hình Việt Nam  và các cơ quan liên quan phối hợp tổ chức.

Ra mắt  Tủ sách Tiếng Việt phục vụ cộng đồng ở tỉnh Udon Thani (Thái Lan) tháng 5 -2025

Bên cạnh đó, song song với việc xuất bản sách truyền thống, NXBGDVN đang tích cực đẩy mạnh việc số hoá các sản phẩm của mình. Hiện tại trên trang https://taphuan.nxbgd.vn/, NXBGDVN đã cung cấp miễn phí đầy đủ phiên bản điện tử của các bộ sách giáo khoa từ lớp 1 đến lớp 12 thuộc bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống và Chân trời sáng tạo. Hai bộ sách được biên soạn theo chương trình GDPT năm 2018 – trong đó có sách giáo khoa Tiếng Việt và tài liệu hướng dẫn giáo viên. Điều này giúp đồng bào ở xa Tổ quốc thuận lợi trong việc tiếp cận và có thêm tài liệu để dạy con em mình.

Sách giáo khoa Tiếng Việt đã được số hóa trên trang https://taphuan.nxbgd.vn

Để việc dạy tiếng Việt cho trẻ em ở nước ngoài đạt hiệu quả thì đội ngũ giáo viên đóng góp một yếu tố quan trọng. Ý thức rõ điều này, NXBGDVN luôn tích cực chủ động phối hợp với UBNN về NVNONN trong các hoạt động hỗ trợ đội ngũ giáo viên dạy tiếng Việt tại các quốc gia và vùng lãnh thổ.

Trong đợt tập huấn cuối năm 2024, NXBGDVN đã phối hợp với UBNN về NVNONN tổ chức toạ đàm, mời giảng viên chia sẻ về phương pháp dạy tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài; phương pháp hướng dẫn học sinh dựng hình tượng văn học dân gian và lý thuyết – thực hành trò chơi trong giáo dục.

Tháng 6 năm 2025, UBNN về NVNONN và Tổng lãnh sự quán Việt Nam tại Khỏn Kèn (Thái Lan) đã phối hợp với NXBGDVN tổ chức thành công Khoá tập huấn bồi dưỡng, nâng cao năng lực dạy học tiếng Việt cho gần 80 giáo viên kiều bào tại Đông Bắc Thái Lan.. Khoá học được đánh giá cao về chuyên môn và tính thực tiễn. Những hoạt động này không chỉ góp phần nâng cao năng lực sư phạm và truyền cảm hứng cho đội ngũ giáo viên tiếng Việt ở nước ngoài, mà còn tạo nền tảng vững chắc để việc dạy và học tiếng Việt trong cộng đồng kiều bào được duy trì lâu dài, hiệu quả.

Một buổi tập huấn bồi dưỡng, nâng cao năng lực dạy học tiếng Việt cho giáo viên do giảng viên của NXBGDVN thực hiện

Bên cạnh đó, NXBGDVN còn tích cực tham gia các hoạt động hưởng ứng Ngày Tôn vinh tiếng Việt năm 2025 do UBNN về NVNONN, Bộ Ngoại giao và Bộ Giáo dục tổ chức, tiêu biểu như: đồng hành cùng chương trình Xuân quê hương, Lễ phát động Ngày Tôn vinh tiếng Việt và Cuộc thi Tìm kiếm sứ giả tiếng Việt ở nước ngoài năm 2025; phối hợp tổ chức ra mắt sách Bác là Hồ Chí Minh và Bác Hồ ở Thái Lan cho cộng đồng người Việt tại Thái Lan; đồng thời hỗ trợ, cung ứng sách vở phục vụ công tác dạy và học tiếng Việt trong các chuyến công tác của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các Bộ, ban, ngành.

Lễ ra mắt cuốn sách song ngữ Bác Hồ ở Thái Lan tại Udon Thani (Thái Lan)

Nhìn lại thời gian qua, có thể khẳng định rằng, các hoạt động phối hợp giữa NXBGDVN và UBNN về NVNONN ngày càng thiết thực và đáp ứng nhu cầu học tiếng Việt ngày càng cao của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, từ việc trao tặng xuất bản phẩm đến bồi dưỡng giáo viên, tổ chức biên soạn tài liệu phù hợp từng khu vực, truyền thông đa ngôn ngữ,… và đặc biệt là kết nối cộng đồng qua các sự kiện trực tuyến – trực tiếp.

Những kết quả gặt hái được thể hiện một sự nỗ lực, cố gắng không mệt mỏi của NXBGDVN, UBNN về NVNONN, là một tinh thần khát khao gìn giữ bản sắc văn hoá dân tộc mà tiếng Việt là hồn cốt. Tiếng Việt chỉ thật sự lan toả khi vừa được trân trọng như một di sản, vừa là công cụ giao tiếp trong đời sống thường nhật của kiều bào.

Xác định rõ trách nhiệm xã hội của một nhà xuất bản quốc gia trong việc đưa tri thức và văn hoá Việt đến với mọi người con đất Việt, dù ở bất cứ đâu, trong thời gian tới, NXBGDVN sẽ tiếp tục phối hợp với UBNN về NVNONN duy trì và mở rộng sáng kiến Tủ sách tiếng Việt ở nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ, kết hợp song song mô hình tủ sách vật lý và tủ sách điện tử để phù hợp với điều kiện của từng địa bàn; Nâng cao chất lượng và phạm vi các chương trình tập huấn giáo viên tiếng Việt;  Tiếp tục phát triển hệ sinh thái học liệu số – bao gồm sách giáo khoa điện tử miễn phí, các chương trình truyền hình và học liệu tương tác; Tăng cường truyền thông đa ngôn ngữ và kết nối cộng đồng.

Ngoài ra, NXBGDVN sẽ tiếp tục đồng hành trong các sự kiện trọng điểm của Ngày Tôn vinh tiếng Việt và các chương trình đối ngoại văn hoá, khẳng định vai trò của NXBGDVN là đối tác tin cậy, tận tâm phục vụ cộng đồng.

Giữ gìn và phát huy tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài chính là gìn giữ hồn cốt dân tộc, nuôi dưỡng tình yêu quê hương và bản sắc văn hoá Việt. NXBGDVN luôn mong muốn được đóng góp một phần công sức của mình trong việc gìn giữ và phát triển tiếng Việt, để ngôn ngữ thiêng liêng ấy luôn hiện hữu trong trái tim mỗi người con Việt, dù ở bất cứ nơi đâu trên thế giới.

Kim Ngọc