NXBGDVN - Là một đơn vị hoạt động trên lĩnh vực văn hoá giáo dục, từ nhiều năm nay, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã tích cực tham gia các hoạt động nhằm góp phần nâng cao hiệu quả dạy tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài.

Gìn giữ và lan tỏa văn hóa Việt cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài luôn được Chính phủ Việt Nam quan tâm từ nhiều năm nay. Các hoạt động như: xây dựng  hệ thống giáo trình dạy tiếng Việt; xây dựng tủ sách tiếng Việt tại các thư viện cộng đồng; bồi dưỡng giáo viên, tình nguyện viên dạy tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài; tổ chức các lớp học tiếng Việt ngắn hạn tại nước sở tại; dạy tiếng Việt trên truyền hình, đài phát thanh dành cho người Việt Nam ở nước ngoài... đã được đẩy mạnh.

     Là một đơn vị hoạt động trên lĩnh vực văn hoá giáo dục, từ nhiều năm nay, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) đã tích cực tham gia các hoạt động nhằm góp phần nâng cao hiệu quả dạy tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài, nhất là cho trẻ em. NXBGDVN đã xuất bản một số bộ sách dạy Tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài như: Quê Việt, Tiếng Việt vui... Đặc biệt trong năm 2022, NXBGDVN đã ra mắt hai tập đầu tiên của bộ sách Chào Tiếng Việt do Tiến sĩ Nguyễn Thuỵ Anh làm tác giả.  Bộ sách hỗ trợ việc dạy và học tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài từ 6 – 15 tuổi dựa trên các tiêu chí của từng bậc năng lực được quy định trong Chương trình tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài của Bộ Giáo dục & Đào tạo ban hành năm 2018. Ngay sau khi được xuất bản, bộ sách đã được chào đón ở nhiều nơi trên thế giới và vinh dự nhận giải A Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 6 năm 2023. Bên cạnh đó, NXBGDVN cũng đã phối hợp với Ban Truyền hình Đối ngoại (VTV4) – Đài truyền hình Việt Nam sản xuất Chương trình truyền hình dạy tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài. Chương trình được phát sóng đều đặn trên kênh VTV4, trên các nền tảng số và giới thiệu tới các cộng đồng người Việt Nam trên toàn thế giới từ tháng 4/2023 đến nay.

TS. Nguyễn Thụy Anh trong chương trình Chào Tiếng Việt phát trên  VTV4

Môi trường nước sở tại cộng với công việc bận rộn khiến người Việt gặp khó khăn trong việc tiếp cận với những tài liệu tiếng Việt mong muốn. Nhằm đáp ứng nhu cầu chính đáng này, ngay sau khi đề án “Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài giai đoạn 2023-2030” đã được Chính phủ phê duyệt ngày 03/9/2022, Uỷ ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (UBNN về NVNONN) và NXBGDVN đã có sáng kiến xây dựng Tủ sách Tiếng Việt dành cho người Việt Nam sinh sống ở nước ngoài. Đối tượng của Tủ sách là người mới học tiếng Việt, người dạy tiếng Việt và những người nghiên cứu tiếng Việt trong cộng đồng...

Để đáp ứng nhu cầu dạy và học tiếng Việt ở những địa bàn khác nhau, UBNN về NVNONN và NXBGDVN đã tiến hành khảo sát tại một số địa bàn mẫu, xây dựng danh mục tủ sách cơ bản. Các đầu sách trong Tủ sách tiếng Việt khá phong phú và đa dạng gồm nhiều thể loại: Tài liệu dạy và học tiếng Việt (Chào Tiếng Việt, sách dạy Tiếng Việt cho trình độ sơ cấp bậc 1 và bậc 2); Truyện tranh cho trẻ em (những câu chuyện phát triển trí tuệ, truyền cảm hứng; truyện khoa học thường thức…); Tài liệu tham khảo, bổ trợ nâng cao giúp nâng cao khả năng đọc hiểu tiếng Việt (Tạp chí Văn học tuổi thơ, Tạp chí Văn học và Tuổi trẻ, Đi tìm vẻ đẹp văn chương...); Sổ tay, từ điển tra cứu, tài liệu chuyên khảo về tiếng Việt dành cho những người dạy và nghiên cứu tiếng Việt (Từ điển Toán minh hoạ, Từ điển Vật lý minh hoạ, Từ điển Anh – Việt DK bằng tranh, Tu từ học Tiếng Việt, Phương pháp dạy học Tiếng Việt, Cơ sở ngôn ngữ học và Tiếng Việt...); Sách giới thiệu về văn hóa lịch sử, các tỉnh thành phố Việt Nam (Sổ tay tra cứu Việt Nam – Đất nước – Con người).

Tủ sách tiếng Việt vẫn tiếp tục được cập nhật, bổ sung thêm nhiều ấn phẩm, tài liệu mới để đáp ứng với nguyện vọng ngày càng cao của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài.

Về hình thức, sau thời gian nghiên cứu và thực nghiệm nhiều phương án khác nhau, UBNN về NVNONN và NXBGDVN đã chọn được phương án thiết kế tủ sách theo tiêu chuẩn, đáp ứng được các yêu cầu của việc trưng bày là dễ dàng sử dụng và di chuyển, chiếm ít diện tích những vẫn đảm bảo được số lượng sách hợp lí. Tủ sách được thiết kế đẹp với logo NXBGDVN và hình hiệu Chào tiếng Việt làm chủ đạo. Cạnh bên tủ sách có mã QR code để truy cập Chương trình truyền hình Chào tiếng Việt.

Một mẫu mô hình Tủ sách Tiếng Việt

Tủ sách thường được đặt ở các cơ quan đại diện của Việt Nam, Trung tâm văn hoá hữu nghị, lớp học tiếng Việt hay các địa điểm sinh hoạt cộng đồng của người Việt Nam ở nước ngoài. Số lượng sách căn cứ vào địa điểm và quy mô sử dụng. Tủ sách tiêu chuẩn có khoảng 500 cuốn, tủ nhỏ hơn thì khoảng 300 cuốn, tủ lớn hơn khoảng 700 cuốn. Bên cạnh đó, UBNN về NVNONN và NXBGDVN cũng triển khai lắp ghép tủ sách theo mẫu riêng, phù hợp với từng địa bàn, căn cứ vào nhu cầu của cộng đồng cũng như điều kiện trưng bày.

Hiện tại, việc quản lý do Cơ quan chủ quản tiếp nhận Tủ sách chịu trách nhiệm. Người dùng có thể mượn tại chỗ hoặc mượn đem về. Đối với những đầu sách có nhu cầu lớn, nếu Tủ sách chưa đáp ứng được thì bạn đọc có thể xem thông tin những đầu sách đó để mượn và sử dụng qua hệ thống thư viện công.

Sau quá trình tìm tòi, thử nghiệm và đúc rút kinh nghiệm, hiện tại, mô hình Tủ sách Tiếng Việt đã tương đối hoàn thiện và đang trong giai đoạn triển khai đại trà. Đến nay đã có 8 Tủ sách được xây dựng ở 6 quốc gia và vùng lãnh thổ. Cụ thể là ở Fukuoka (Nhật Bản), Budapest (Hungary), Đài Loan (Trung Quốc), Paris, New Caledonia (Pháp), Praha và Brno (Séc), Melbourne (Úc). Dự kiến trong năm 2025, UBNN về NVNONN dự kiến sẽ xây dựng 6 tủ sách.

Bà Lê Thị Thu Hằng – Thứ trưởng Bộ Ngoại giao và ông Phạm Vĩnh Thái – Tổng biên tập NXBGDVN tại lễ khánh thành Tủ sách Tiếng Việt ở Pari - Pháp

Khai trương Tủ sách Tiếng Việt tại Đài Loan (Trung Quốc)

Qua thực tế triển khai, Tủ sách đã trở thành món quà tinh thần quý giá đối với bà con kiều bào. Ông Nông Khắc Duy – Hội sinh viên tại  Hungary chia sẻ: Là thế hệ trẻ người Việt sống ở nước ngoài, chúng tôi rất mong muốn có thêm hiểu biết về tiếng Việt và văn hoá dân tộc. Tủ sách tiếng Việt với nhiều cuốn sách hay đã đem đến cho chúng tôi rất nhiều giá trị, góp phần làm tăng tình yêu quê hương và tự hào dân tộc trong cộng đồng người Việt.

Với những kết quả bước đầu và tiềm năng to lớn trong việc góp phần tôn vinh, giữ gìn và phát huy sự trong sáng, giá trị ngôn ngữ dân tộc, sáng kiến Tủ sách tiếng Việt đã vinh dự đạt giải Nhì Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại lần thứ X năm 2024 do Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban chỉ đạo Công tác thông tin đối ngoại, Đài Truyền hình Việt Nam các các cơ quan liên quan phối hợp tổ chức.

Có thể nói, Tủ sách Tiếng Việt đã tạo điều kiện cho các thế hệ người Việt ở nước ngoài dễ dàng tiếp cận với văn hoá dân tộc, củng cố tình yêu quê hương, đất nước; thúc đẩy các hoạt động giao lưu văn hoá, tăng cường kết nối giữa người Việt Nam trong nước và cộng đồng NVNONN; đặc biệt là góp phần gìn giữ tiếng mẹ đẻ – tiếng Việt.

Kim Ngọc